Niech jedzenie stanie się twoim lekarstwem, wtedy twoje lekarstwo stanie się twoim jedzeniem – przysłowie ajurwedyjskie
To starożytne przysłowie stanowi podstawę mądrości Ajurwedy. Gdy nauczymy się prawidłowo odżywiać, czyli zgodnie z naszą konstytucją fizyczną i psychiczną, to nasze ciało będzie zrównoważone i zdrowe.
Teoria 6 smaków
Ta naturalna koncepcja opiera się na ajurwedyjskiej teorii sześciu smaków. Każdy smak ma swój specyficzny wpływ na nasz organizm i dzięki temu może być wykorzystany do celów terapeutycznych. Na nasze ciało będzie inaczej wpływać słodki smak, który uspokaja i uziemia a inaczej smak ostry, który wzmaga ogień w ciele. Dla niektórych osób pikantne jedzenie może być korzystne, ponieważ wspiera ich ogień trawienny w żołądku, a tym samym zdrowe trawienie. Zarazem może wywołać u kogoś zbyt dużo ciepła, co objawia się wtedy np. stanem zapalnym i nadmiernym gniewem. Świadomość tego, które upodobania są dla nas dobre, a które nie, jest podstawą zdolności do regulowania własnego zdrowia i utrzymywania równowagi psychosomatycznej.
Dieta zgodna z konstytucją
Staraj się zwracać większą uwagę na właściwości i efekty smaków w codziennej diecie – dużo dowiesz się o sobie, swoich tendencjach i skłonnościach. Pomoże Ci w tym również nasz internetowy test dosz, który orientacyjnie określi indywidualny stosunek trzech podstawowych zasad ajurwedy (vata, pitta i kapha) w twoim ciele. Dzięki temu lepiej zrozumiesz, dlaczego lubisz lub nie lubisz pewnych rzeczy, a także da ci to klucz do ułożenia diety i wyboru odpowiednich smaków, aby łatwo regulować swoją fizyczną i psychiczną kondycję.
Oto przejrzysta tabela z wpływem smaku na zdrowie organizmu:
|
Smak |
Właściwości |
Efekty |
Efekty |
Przykład jedzenia |
|
SŁODKI |
ciężkie, chłodzące, tłuste, anaboliczne |
pobudzenie esencji życia (odżas), wzrost tkanek ciała, łagodzenie pieczenia, pobudzenie zmysłów, poprawa kolorytu skóry i włosów, umelodyjnienie głosu, ugaszenie pragnienia, pomniejszenie wycieńczenia – stabilność, a także: siła, energia, witalność, długowieczność, miłość i współczucie |
przeziębienie, kaszel, ociężałość, otyłość, zagęszczenie krwi, utrata apetytu, guzy, obrzęki, cukrzyca, namnażanie drożdżaków i infekcji; lenistwo, pragnienie i senność, przywiązanie, chciwość i chęć posiadania |
cukier, miód, daktyle, lukrecja, ryż, pszenica, mleko |
|
SŁONY |
ciężkie, zagrzewające, tłuste, przeczyszczające, przeciwdrgawkowe |
polepszenie trawienia, minimalizacja wzdęć, więcej energii, równowaga elektrolitowa, wzrost mięśni, a także: wzmocnienie ducha, pewności siebie, odwagi i entuzjazmu |
zgęszczenie krwi i zwężenie naczyń krwionośnych – wzrost ciśnienia krwi, zatrzymanie wody – obrzęki, zmarszczki, owrzodzenia, krwawienia, nadkwaśność, problemy skórne; chęć posiadania, drażliwość |
sól: kamienna, morska, czarna, sezamowa, a także: wodorosty i tamaryn |
|
GORZKI |
chłodzące, odciążające, suche, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeczyszczające |
odtoksycznienie, odbakternienie, usunięcie pieczenia, swędzenia, uleczenie chorób skóry, przeciwdziałanie gorączce, oczyszczenie wątroby; ujędrnienie skóry i mięśni, a także mniej wzdęć, lepsze trawienie, wzmocnienie trzustki – regulacja poziomu cukru we krwi, usunięcie toksyn i tłuszczy, uwolnienie od pragnień zmysłowych i umysłowych |
zawroty głowy, utrata przytomności, suchość, skrajna utrata masy ciała, zmęczenie, osteoporoza; cynizm, odrzucenie, opór, wycofanie, izolacja i samotność |
gorzki melon, korzeń kurkumy i mniszka lekarskiego, aloes, drzewo sandałowe, kawa |
|
KWAŚNY |
odciążające, rozgrzewające, orzeźwiające, przeciwdrgawkowe |
pobudzenie apetytu i wytwarzania śliny oraz polepszenie trawienia, eliminacja wzdęć, odżywienie serca, rewitalizacja umysł, równoważenie poziomu cholesterolu, zmniejszenie zatorów; wyostrzenie umiejętności: rozpoznawania, doceniania, rozróżniania, czujności |
przekrwienie, zapalenie (wątroby, pęcherza), nadkwaśność, wysypka, nadwrażliwość zębów, pragnienie, zgaga, biegunka; nadmierna krytyka, ocenianie, zazdrość, nienawiść |
kwaśna śmietana, jogurt, ocet i ser, cytrusy, zielone winogrona, żywność fermentowana |
|
OSTRY |
odciążające, rozgrzewające, wysuszające, przeciwdrgawkowe, przeciwpasożytnicze, kancerogenne |
poprawienie: trawienia, wchłaniania; oczyszczenie jamy ustnej, dziąseł, wzmocnienie krążenia, rozpuszczenie skrzepów; usunięcie nadmiaru tłuszczu i usprawnienie wydalania produktów przemiany materii; wzmocnienie entuzjazmu, siły psychicznnej, wyraźnej percepcji, determinacji |
biegunka, nadkwasowość, nudności, bezsenność, wrzody żołądka, stany zapalne, podrażnienie błon śluzowych, czkawka; negatywne reakcje: złość, przemoc, wrogość, zazdrość, agresja, rywalizacja |
pieprz: cayenne i czarny, papryczki chili, gorczyca, imbir, cebula, rzodkiewka, chrzan, czosnek |
|
CIERPKI |
chłodzące, wysuszające, przytłaczające, przeciwzapalne, uziemiające |
poprawienie wchłaniania, działanie przeciwbiegunkowe, gojenie wrzodów, usuwanie tłuszczu, wyhamowanie krwawienia – wzmocnienie krzepnięcia krwi, regeneracja naczyń krwionośnych; wzmocnienie koncentracji i dyscypliny umysłowej, uporządkowanie swojej przestrzeni |
zaparcia, skurcze, suchość w ustach, utrudniona mowa; wymioty, skurcze serca, stagnacji krążenia, drgania, utrata masy ciała, choroba nerwowo-mięśniowa; rozdrobnienie umysłowe, dezorganizacja, bezsenność, zmartwienie, lęk, nerwowość, schematyczność, depresja |
niedojrzały banan, granat, ciecierzyca, fasolka szparagowa, kiełki lucerny, większość surowych warzyw |
Kiczadi – przepis na danie pełne harmonii
Przykładem harmonijnego i zbilansowanego jedzenia, które prawidłowo odżywia wszystkie rodzaje doszowych konstytucji, jest KICZADI – skarb kuchni ajurwedyjskiej. Kiczadi nadaje się przez cały rok. Ryż basmati i fasola mung, które stanowią jego podstawę, razem tworzą zbilansowaną żywność, która jest dobrą kombinacją białka. Przepis na kiczadi przedstawiamy wraz z mieszanką warzywną, ale (jeśli nie masz ochoty na warzywną część) istnieje również możliwość przyrządzenia tego dania bez warzyw, co przyspieszy i ułatwi jego przygotowanie. Posiłek składa się z mung/czerwonej soczewicy, ryżu, ziół i przypraw. Życzymy dobrego, zrównoważonego i odżywczego smaku!
Kiczeri z warzywami
Czas przygotowania: 35 minut
Czas gotowania: 45 minut
Porcje: 6 do 8
SKŁADNIKI
Ryż i fasola mung / soczewica:
3½ szklanki wody
¾ szklanki łuskanego lub niełuskanego ryżu basmati (najlepiej strawny rodzaj ryżu)
¾ filiżanki fasoli mung lub czerwonej soczewicy
1 łyżeczka mielonego kminku
1 łyżeczka mielonej kolendry
½ do 1 łyżeczki czerwonej papryki (w zależności od smaku, słodkiej lub ostrej)
¼ łyżeczki kurkumy
¼ łyżeczki kardamonu
⅛ łyżeczki goździków
Składniki na część warzywną:
1 średnia czerwona lub biała cebula, drobno posiekana
1 łyżeczka drobno posiekanego czosnku (około 2 ząbki)
1 łyżeczka drobno startego lub pokrojonego świeżego imbiru
3 szklanki wody
2 średnie ziemniaki, pokrojone w drobną kostkę (około 1 ½ szklanki)
1 średni słodki ziemniak, pokrojony w drobną kostkę (około 2 filiżanki)
2 łodygi selera, pokrojone w plastry (około filiżanka)
1¼ szklanki ugotowanego groszku (jeśli używasz mrożonego, rozmroź go odrobiną ciepłej wody)
4 szklanki grubo posiekanych warzyw liściastych (można użyć wszelkiego rodzaju sałatek, szpinaku, rukoli, kolby kukurydzy, słodkiego kopru w dowolnej proporcji do smaku)
Przygotowanie
Do garnka wlej wodę, dodaj ryż, mung/soczewicę i przyprawy i doprowadź do wrzenia bez przykrycia. Następnie obniż temperaturę, przykryj pokrywką i gotuj przez 45 minut.
Około 15 minut przed ugotowaniem ryżu i soczewicy podgrzej 1 łyżkę wody w innym wysokim garnku na średnim ogniu. Gdy woda zacznie syczeć, dodaj cebulę i gotuj, cały czas mieszając, przez 3 minuty, w razie potrzeby dodaj trochę wody. Następnie dodaj czosnek i imbir i gotuj cały czas mieszając przez około 1 minutę. Dolej 3 szklanki wody, dołóż ziemniaki, batat i seler i doprowadź do wrzenia bez przykrycia. Zmniejsz ogień, przykryj i gotuj przez około 7 minut. Dodaj groszek i warzywa liściaste, przykryj i gotuj przez kolejne 3 minuty, aż ziemniaki będą miękkie.
Na koniec wymieszaj ugotowane warzywa w garnku z ugotowaną mieszanką ryżu, mung/soczewicy i przypraw.
Uwaga: różne rodzaje przypraw, które dodaje się do ryżu i fasoli mung / czerwonej soczewicy, można również zastąpić 2-3 łyżeczkami ulubionej przyprawy curry – to uprości przepis. Fasolę mung można również częściowo lub całkowicie zastąpić czerwoną soczewicą.
