Ajurwedyjska medycyna reprezentuje holistyczne podejście do zdrowia człowieka. Częścią jej leczniczych zabiegów są terapie olejkowe, czyli snéhana, które regenerują i odmładzają skórę, zmniejszają uczucie napięcia i stresu. Przyczyniają się do odprężenia fizycznego i zdrowia psychicznego wszystkich trzech dosz.
Do najbardziej znanych terapii olejkowych zalicza się Abhyanga. Jest to tradycyjny, 
olejkowy masaż całego ciała przy użyciu ciepłych ajurwedyjskich olejków z ekstraktami ziołowymi. Z kolei terapia Shirodhara, stosuje ciągły strumień ciepłego, przepływającego olejku przez okolicę trzeciego oka (dźńana czakra) na czole. Natomiast terapia Shirobasti, jest olejkową kąpielą skóry głowy.
Olejkowy masaż całego ciała, abhyanga
Regularna pielęgnacja ciała w formie automasażu ciepłym olejkiem w zaciszu własnego domu (abhyanga) uspokaja dosze, wypłukuje nagromadzone pod skórą toksyny oraz przyczynia się do odżywienia i regeneracji wszystkich siedmiu tkanek organizmu (dhatus). Jest integralną częścią utrzymania równowagi naszej indywidualnej, doszowej konstytucji, dla której wskazane jest stosowanie ajurwedyjskich olejków do masażu ciała z uwzględnieniem poszczególnych dosz (OLEJEK do ciała VATA, OLEJEK do ciała PITTA, OLEJEK do ciała KAPHA). Ich regularne stosowanie regeneruje i odmładza skórę, zmniejsza uczucie napięcia i stresu, poprawia samopoczucie fizyczne i psychiczne, pomaga poprawić jakość snu, wspomaga krążenie krwi i układu limfatycznego, korzystnie wpływa na aktywność stawów i dodaje witalnych sił.
Które oleje nadają się do całościowego automasażu w domu?
Ajurwedyjski masaż (abhyanga) polega na nałożeniu ciepłego olejku na całe ciało, od stóp po okolice głowy. Tradycyjnie używa się głównie olejku sezamowego, ale odpowiedni jest również olej lniany, kokosowy, neem, słonecznikowy, rycynowy, musztardowy lub rzepakowy zmieszany z ekstraktami roślinnymi i olejkami eterycznymi z ziół ajurwedyjskich, w zależności od indywidualnej konstytucji dosz vata, pitta, kapha.
Ze względu na jego harmonizujący wpływ na podrażnioną doszę vata, która stoi za zaburzeniem dwóch pozostałych dosz – pitta i kapha, sezamowy olej jest jednym z najważniejszych środków ajurwedyjskiej medycyny. Jest bogaty w witaminy z grupy B i minerały, takie jak żelazo, wapń, magnez, miedź, fosfor, potas, cynk i selen. Zawiera wiele przeciwutleniaczy, kwas linolowy i alfa-linolenowy oraz lecytynę. Dzięki działaniu antyseptycznemu i detoksykującemu korzystnie wpływa nie tylko na dobrą kondycję tkanki skórnej, ale także na układ nerwowy, pracę mięśni, aparat stawowy i ogólne wzmocnienie odporności.
Aby przywrócić ogólną równowagę organizmu, zalecamy stosowanie jednego z trzech rodzajów ajurwedyjskich olejków do ciała: olejek VATA, olejek PITTA lub olejek KAPHA, w zależności od indywidualnej konstytucji. Odpowiednie dla danej doszy oleje o bogatej kompozycji ajurwedyjskich ziół z łatwością przenikają przez zewnętrzną warstwę skóry, do tkanki podskórnej, a następnie w głąb zakończeń nerwowych, aż do powięzi tkanki łącznej. Ponadto, cechują się harmonizowaniem doszowych zaburzeń równowagi. Wypróbuj je także w ramach doszowych terapii wraz z ajurwedyjską doszową herbatą, ziołowym eliksirem Chyawanprash i Ajurwedyjskim rewitalizującym batonem.
Nie znasz swojej indywidualnej konstytucji dosz?
Wypełnij orientacyjny, doszowy test!
Jak i kiedy wykonać ajurwedyjski, olejowy automasaż?
Najlepszy czas na codzienne stosowanie to poranek. Umieść butelkę w ciepłej wodzie, poczekaj, aż olejek ogrzeje się do komfortowej temperatury ciała, a następnie nałóż go na skórę. Wcieraj olejek w skórę całego ciała okrężnymi ruchami, z wyczuciem i uwagą. Masuj najpierw dłonie i stopy, następnie kończyny i stawy, następnie brzuch i klatkę piersiową, a na końcu ramiona, szyję, twarz, głowę i okolicę lędźwiową. Pozostaw olejek na 15 minut, a następnie spłucz ciepłą wodą. Ciepła kąpiel pomaga otworzyć pory na powierzchni skóry i pozwala olejowi wniknąć jeszcze głębiej, do tkanek ciała. Jeśli chcesz rozładować napięcie i stres po całym dniu lub złagodzić pieczenie oczu, aby zapobiec trudnościom z zasypianiem lub bezsenności, wykonaj masaż wieczorem przed pójściem spać, zwracając szczególną uwagę na stopy.
Jeśli przeżywasz trudny okres w swoim życiu lub cierpisz na następujące schorzenia, pomiń regularny automasaż: niestrawność, zaparcia, przeziębienia, grypa, wysoka temperatura, gorączka, infekcja limfatyczna, skrajnie zwiększona dosza kapha, miesiączka i ciąża.
„Ciało osoby regularnie przyjmującej masaż olejkami jest mniej podatne na niekorzystne zmiany, nawet pod wpływem przypadkowych urazów czy wytężonej pracy. Jeśli dana osoba codziennie wykonuje masaż olejkiem, jest obdarzona przyjemnym dotykiem, dobrym wyglądem fizycznym, siłą, wdziękiem i nie ma na nią wpływu starość”.
- Charaka Samhita Cz. I, V: 88-89
Inne rodzaje domowych automasaży
Starożytne teksty ajurwedy opisują zalety olejowego masażu całego ciała (abhyanga) ze szczególnym uwzględnieniem korzyści zdrowotnych wynikających z masażu skóry głowy, uszu i stóp. Ponieważ przez te obszary przebiega wiele ważnych subtelnych, energetycznych kanałów (nadi), które łączą przepływ energii życiowej (prany) z siecią punktów energii życiowej (marma), które wpływają na funkcjonowanie narządów i układów naszego ciała, miejsca te wymagają szczególnej troski i uwagi.
W ajurwedyjskim traktacie chirurgicznym (Sushruta-samhita) jest powiedziane, że na ciele znajduje się 107 punktów marma, które są siedliskiem trzech sił życiowych (prana, tedżas, odżas) i zawierają informację o naszej indywidualnej świadomości w postaci proporcjonalnej reprezentacji wszystkich trzech gun (sattva, radżas, tamas). Stymulacja tych punktów wpływa zatem na równowagę trzech dosz (vata, pitta, kapha), funkcję siedmiu tkanek ciała (dhatus) i aktywność szesnastu kanałów (srótamsi).
Olejkowy masaż skóry głowy
Głowa jest siedzibą mózgu, ośrodka nerwowego i narządów zmysłów. Masaż skóry głowy (murdha taila) przynosi zatem ulgę od napięcia psychicznego, pobudzenia i stresu. Wykonuje się go przy migrenach, bólach głowy, bezsenności, dzwonieniu w uszach (szumy uszne), zawrotach głowy. W przypadku ostrego napięcia w okolicy głowy lub oczu można naoliwić nozdrza (navana-nasya), wkładając do nozdrzy mały palec nasączony olejkiem i wykonując delikatny masaż.
Regularne olejowanie skóry głowy poprawia ukrwienie cebulek włosów. Wspiera zdrowie, połysk i piękno włosów oraz ogranicza ich siwienie a także wypadanie. Tradycyjnie wykorzystuje się do tego ajurwedyjski olejek BHRINGARAJ, który działa jak tonik (rasayana) zapewniający naturalne odżywienie, regenerację i wzrost włosów.
Olejkowy masaż uszu
Uszy są narządem dostępnym z zewnątrz, dlatego dźwięk, wiatr, kurz i brud stale do nich przenikają. Olejowanie uszu (karna-pratisaranam) należy wykonywać raz w miesiącu lub częściej w przypadku nadmiernego wytwarzania woskowiny, osłabienia słuchu, dzwonienia w uszach (szumy uszne) lub sztywności mięśni szyi i szczęki, które są objawem zaburzenia doszy vata i kapha lub w przypadku zapalenia przewodu słuchowego w przypadku zwiększonej doszy pitta.
Małym palcem lub wacikiem nałóż na uszy kilka kropli ciepłego olejku VATA lub czystego sezamowego oleju i delikatnie masuj otwór ucha wewnętrznego, a następnie całe ucho zewnętrzne. Masuj małżowinę palcem wskazującym z przodu i kciukiem z tyłu ucha. Pocieraj cały brzeg ucha między palcami a następnie pociągnij za płatek ucha. Masowanie płatka ucha rano lub w ciągu dnia przynosi uczucie czujności i pobudzenia, a wieczorem przed pójściem spać wywołuje uczucie relaksu i głębokiego odpoczynku.
W przypadku chronicznie zwiększonej doszy vata, bólu ucha, częstych stanów zapalnych, ciągłego dzwonienia w uszach lub stwardniałej woskowiny, napełnij całe ucho ciepłym olejkiem VATA lub olejem sezamowym (karna-purana) i połóż się na prawym boku przez 15 minut, następnie usuń olej z ucha. Zrób to samo po lewej stronie. Zastosuj tę metodę w ciągu dnia przed posiłkiem. Nie stosuj w przypadku ostrych lub nawracających infekcji bakteryjnych.
Masaż stóp olejkiem
Abhyanga stosowana na stopy (padabhyanga) to prosty, przyjemny i zdrowy masaż. Jest to bardzo skuteczna terapia dla suchej, zrogowaciałej, popękanej i zniszczonej skóry stóp. W praktyce ajurwedyjskiej tradycyjnie stosuje się go przy zmęczeniu, skurczach mięśni, sztywności, rwie kulszowej i skurczach naczyń krwionośnych lub więzadeł w kończynach dolnych. W przypadku podrażnienia nerwu kulszowego umiejętna stymulacja obszaru odruchowego na pięcie stopy przynosi wyraźną ulgę w bólu.
Masaż stóp łagodzi osiemdziesiąt rodzajów zaburzeń vata dosza, łagodzi napięcie i stres, sprzyja równowadze psychicznej i zapewnia zdrowy sen. Wpływa korzystnie na rozluźnienie układu nerwowego, który łączy okolicę głowy ze stopami, gdzie znajduje się pięć ważnych punktów energetycznych czyli marma (talahridaya, kshipra, kurcha, kurchashira i gulfa), przez które przechodzi nasza energia życiowa (prana). Masowanie stóp rewitalizuje całe ciało i poprawia krążenie krwi i limfy.
Istnieje bardzo ścisłe połączenie pomiędzy stopami, oczami i uszami. Regularny masaż stóp może zatem skutecznie zapobiegać zaburzeniom wzroku i słuchu. Nacieranie stóp i podbić ciepłym, sezamowym olejem albo olejkiem VATA, olejkiem PITTA, olejkiem, KAPHA lub też olejkiem BHRINGARAJ idealnie sprawdza się wieczorem przed pójściem spać, ponieważ wspiera zdrowy sen. Według tekstu Sushruta Samhita wystarczy regularnie, codziennie masować stopy przez 5 minut, aby osiągnąć pożądane efekty.
Technika masażu wykonywana na stopie
Nałóż olejek na całą stopę. Wykonując okrężne ruchy, masuj obie kości skokowe w górę i w dół ścięgna Achillesa. Obiema rękami masuj przód stopy, a następnie oba łuki. Delikatnie pociągnij i masuj każdy palec u nogi, a potem delikatnie pociągnij każdy z nich. Za pomocą zamkniętej pięści ugniataj stopę w górę i w dół. Masuj podeszwy stóp obiema rękami. Masuj piętę. Delikatnie zakreśl pięć punktów w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara. Na koniec pomasuj całą stopę.
Olejkowy masaż pępka
Częścią całościowego, ajurwedyjskiego masażu jest także aplikacja leczniczego olejku do pępka (nabhi-prakshepa), gdyż ten centralny obszar ludzkiego ciała stanowi, obok serca, jeden z trzech najważniejszych ośrodków energii życiowej (prana) i mózg, które są połączone siecią siedemdziesięciu dwóch tysięcy subtelnych, energetycznych kanałów (nadi). Jednocześnie pępek jest funkcjonalnie powiązany z czynnością żołądka i jelit. Dlatego delikatny, olejkowy masaż samego środka brzucha czterema palcami pomaga pobudzić siłę trawiennego ognia (agni) i przepływ życiowej energii (prana). Technikę tę stosuje się w ramach zdrowotnej terapii na celiakii i choroby Leśniowskiego-Crohna, a także w przypadkach znacznego spadku ciśnienia krwi lub nagłej utraty przytomności.
Do masażu pępka możesz użyć olejku VATA, olejek PITTA lub olejek KAPHA, zgodnie z dominującą konstytucją doszy.