Odpowiednia dieta (ahara) i styl życia (vihara) są integralną częścią ajurwedyjskiej terapii, korygującej zaburzoną równowagę psychosomatyczną organizmu i są niezbędne do utrzymania indywidualnej, konstytucyjnej równowagi trzech dosz, które zapewniają nam zdrowie.
Ajurwedyjskie odżywianie
Ajurwedyjska terapia dietetyczna (ahara) oznacza świadome przygotowywanie i spożywanie odpowiednio dobranych pokarmów, zgodnych z naszą konstytucją dosz. Taka żywność staje się wówczas naszym lekarstwem, które w zasadniczy sposób wpływa na stan naszego zdrowia fizycznego, psychicznego, emocjonalnego i duchowego. Dlatego bardzo przydatne jest śledzenie działania sześciu smaków (słodkiego, kwaśnego, słonego, ostrego, gorzkiego i cierpkiego) i przestrzeganie kilku praktycznych zasad:
- nie przejadaj się
- nie pij soków owocowych podczas posiłków
- nie pij schłodzonej wody
- nie jedz przed siódmą rano i po siódmej wieczorem
- zwracaj uwagę na odpowiednie kombinacje pokarmów
- jedz w cichym i przyjemnym otoczeniu
Zalecenia dietetyczne dla osób z przewagą doszy vata
Zalecenia dietetyczne dla osób z przewagą doszy pitta
Zalecenia dietetyczne dla osób z przewagą doszy kapha
Nie jesteś pewien, jaka jest Twoja dominująca konstytucja doszy? Wypełnij test dosz dostępny online!
Podstawowe rodzaje diety według Ajurwedy
Ajurweda dzieli żywność na satwiczną, radżasową i tamasową ze względu na jej wpływ na ludzką psychikę. Każde pożywienie charakteryzuje się jedną z trzech kosmicznych właściwości (gun).
- Satwa to cecha światła, wiedzy i harmonii.
- Rajas reprezentuje energię, ruch i ciągłą aktywność.
- Tamas reprezentuje ciemność, bezczynność i sen.
Ludzie, którzy jedzą głównie naturalnie słodką satwiczną dietę, taką jak ryż, jęczmień, słodkie ziemniaki, czerwona lub żółta soczewica, warzywa, owoce, orzechy, mleko, ser, syrop trzcinowy i miód, są mili, spokojni, optymistyczni i energiczni. Osoby stosujące radżasową dietę , składającą się z fermentowanych i smażonych potraw oraz ostrych, słonych i kwaśnych składników, takich jak curry, chili, fasola, sól, pieprz, marynowane warzywa, ocet, kwaśna śmietana, kawa, coca-cola oraz czarna lub zielona herbata, są podatne na drażliwość, nerwowość i niecierpliwość. Osoby stosujące tamasową dietę z przewagą gorzkich i cierpkich smaków, takich jak mięso, ryby, grzyby, jajka, cebula, czosnek, alkohol lub pozostałość jedzenia z dnia poprzedniego, sięgające po słodycze na bazie rafinowanego cukru, nabiału, jogurtów i lodu, są podatne na zmęczenie, przygnębienie i pesymistyczne nastroje..
Wskazane jest odpowiednie dostosowanie diety pod kątem zmian pór roku. Jesienią i zimą (okres doszy vata) powinniśmy bazować na ciepłym jedzeniu i napojach oraz stosować dietę bardziej sycącą i tłustą. Dobrze jest jeść więcej potraw słodkich, kwaśnych i słonych, a mniej gorzkich i cierpkich. Należy unikać suchej i surowej żywności. W gorącym sezonie letnim (sezon doszy pitta) spada siła trawienia, przez co zmniejsza się poczucie głodu, słabnie apetyt. Korzystniej jest wybierać dania na zimno, sałatki owocowo-warzywne. Sięgać raczej po smaki słodkie, gorzkie i cierpkie oraz unikać potraw kwaśnych i ostrych. Wiosną (sezon doszy kapha) właściwsza jest dieta lekka i sucha. Zalecane są gorące potrawy i ciepłe napoje. Dobrze jest dać pierwszeństwo ostremu jedzeniu i sięgać po gorzkie i cierpkie smaki zamiast kwaśnych i słonych. Wspomaga to ważny wiosenny proces detoksykacji. Wskazane jest ograniczenie słodyczy.
Ajurwedyjski styl życia
Terapia zdrowego stylu życia (vihára) to najbardziej naturalny sposób i tzw. „środkowa droga” do osiągnięcia równowagi fizycznej i psychicznej. Nie oznacza to tłumienia swoich potrzeb, ale nauczenie się ich kontrolowania i życia w harmonii ze swoją konstytucyjną naturą i wewnętrznym kierownictwem swojej duszy (atmana), która jest samą esencją życia i prawdziwym źródłem naszej zdolności do uzdrawiania.
Jeśli więc włączymy jogę i medytację do naszej codziennej rutyny, pomoże nam to dostrzec wewnętrzne przewodnictwo naszej duszy. Regularna praktyka medytacyjna może obejmować pozycje ciała (asany), ćwiczenia oddechowe, powtarzanie mantr lub wizualizacje, aby uspokoić i wyciszyć nasz umysł, abyśmy mogli poczuć spokój, miłość i współczucie w centrum serca pośrodku klatki piersiowej (anahata czakra). Bez medytacji lub innego rytuału duchowego, zgodnie z tradycyjnymi praktykami religijnymi lub kulturowymi, nasze życie nie ma prawdziwego podłoża w postaci wewnętrznego bezpieczeństwa, stabilności, pewności i równowagi.
„Mniejsza od najmniejszej, większa od największej, dusza oddycha w ukrytym sercu człowieka.” – Kathopanishad
Ajurwedyjska medycyna odwołuje się przede wszystkim do świadomej profilaktyki i zdrowego stylu życia, gdyż przyczyna większości chorób w siedemdziesięciu procentach kryje się w nieprawidłowym trybie życia, który powoduje zaburzenia poszczególnych dosz. Naruszenia równowagi konstytucjonalnej są zawsze łatwiejsze do leczenia we wczesnych stadiach, niż w stadiach zaawansowanych, kiedy zaczynają objawiać się różnymi chorobami. Sukces ajurwedyjskiej terapii zależy zatem głównie od stosowania odpowiedniej diety, a także od naszej chęci zmiany niektórych istniejących nawyków i stereotypów w naszym codziennym życiu, które często są przyczyną naszych problemów zdrowotnych.
Obecny, nowoczesny styl życia w znacznym stopniu przyczynia się do zakłócenia naszej równowagi dosz, ponieważ jesteśmy stale narażeni na sytuacje, które powodują u nas uczucie niepokoju, strachu, niepewności lub agresji. Niewłaściwa dieta lub niewłaściwe łączenie pokarmów, spożywanie potraw mięsnych lub smażonych, tłuszczów i węglowodanów, alkoholu, kawy czy używanie wyrobów tytoniowych i środków chemicznych zaburza równowagę wszystkich trzech dosz. Zamiłowanie do dużych prędkości w prowadzeniu pojazdu lub sporcie oraz ciągłe podróżowanie samochodem lub samolotem powoduje pobudzenie nerwowe, co zwiększa doszę vata.
Nadmierne korzystanie z sieci społecznościowych, oglądanie wiadomości, informacji i reklam w Internecie lub w środkach masowego przekazu wpływa na wolną wolę jednostki oraz na jej myślenie i podejmowanie decyzji poprzez ich przymusowy charakter i podprogową formę perswazji. Rozpowszechnianie w mediach przeważnie negatywnych i jednostronnych wiadomości oraz relacje na żywo z konfliktów i przemocy zwiększają dosze vata i pitta oraz stymulują instynktowne emocje wrogości, niepewności i strachu. Nacisk na wartości materialne w postaci pieniędzy, majątku, sukcesu i władzy przeważa nad naturalną potrzebą aktywnego rozwoju duchowych aspektów życia.
Codzienne życie naszej cywilizacji napędzane jest wyłącznie konwencjonalnymi, ekonomicznymi narzędziami, które obejmują tworzenie niedoboru, popytu i stymulacji, zwiększanie wydajności pracy, zysków i nagród oraz produkcję przemysłu rozrywkowego mamiącego chwilą wolnego czasu, komfortu i relaksu. Dlatego często doświadczamy uczucia przytłoczenia, niepokoju psychicznego, pustki umysłowej, frustracji i niezadowolenia. Stąd też konieczny jest powrót do korzeni duchowej esencji życia i podjęcie podstawowych działań korygujących w postaci dostosowania priorytetów i prawidłowego reżimu dnia (dinaczarja), aby doprowadzić życie do naturalnej, fizycznej i psychicznej równowagi.